De glazen gevangenis op Schiphol

Asielzoekers op Schiphol 

Mensen die via Schiphol asiel aanvragen in Nederland, komen tot hun verbijstering pardoes in een glazen gevangenis terecht. Zij mogen het land niet in, en worden dus ‘gehoord vanuit detentie’. Dit betekent dat zij minimaal negen dagen maar meestal veel langer in een afgesloten ruimte verblijven, waar zij achter grote ramen voor iedereen te kijk zitten, zonder enige privacy, zonder zinvolle dagbesteding. De gevangenis waarin zij zich bevinden heet AC-Schiphol, voluit: Aanmeldcentrum Schiphol.

In strijd met het Vluchtelingenverdrag

Nederland heeft op grond van de Schengen-grenscode het recht om vreemdelingen aan de grens gevangen te nemen. Maar het VN-Vluchtelingenverdrag, ook door Nederland ondertekend, staat het gevangen nemen van vluchtelingen alleen toe als ultimum remedium, als uiterste middel. Niemand mag vastgezet worden louter en alleen op grond van een asielaanvraag, daar moet een grondige beoordeling van het individuele geval aan voorafgaan. Door de categoriale detentie van asielzoekers op Schiphol handelt Nederland dus in strijd met dat verdrag.

Te kijk in een glazen gevangenis

VTU heeft een bezoek gebracht aan het asielzoekers-verblijf op Schiphol. Wij zagen een ruimte met aan drie kanten grote ramen, voor één van die ramen zat iemand die duidelijk herkenbaar was als behorende tot een bewakingsdienst. De dagruimte bood geen enkele mogelijkheid zich enige privacy te verschaffen en om zich te onttrekken aan de blikken van volslagen vreemden, zowel mede-asielzoekers als derden. Er stonden wat stoelen, tafels en banken, er hing een tv aan het plafond die aanstond, er was een hoek met wat tafeltjes en stoeltjes en een tv-tje voor de  kinderen dat ook aanstond, en er stond een tafelvoetbalspel. Er was een ‘afzonderings-ruimte’ afgeschoten waar wat mensen lagen te slapen en een moeder haar kind de borst gaf. Het lawaai van de tv’s en het voetbalspel was ook hier duidelijk te horen, en van enige privacy was ook in deze ruimte geen sprake.

Luchtje scheppen achter prikkeldraad

Een deur kwam uit op een smalle binnenplaats, omgeven door een hoge muur met rollen prikkeldraad er bovenop. Op gehoor- en geurafstand van de snelweg nodigde deze buitenruimte op z’n zachtst gezegd niet erg uit om een luchtje te gaan scheppen of wat lichaamsbeweging te nemen. Een delegatie van de rechtbank te ’s-Gravenhage die hier een kijkje genomen heeft, spreekt in verband met die muur en dat prikkeldraad van ‘een buitenruimte met een duidelijk penitentiair karakter’.

Elke nacht een ander bed

Tussen tien uur ’s avonds en acht uur ’s ochtends verblijven de asielzoekers in slaapzalen, waar zij elke avond in een ander bed terecht komen met nieuwe (papieren!) lakens en dekens. Wat zij aan bezittingen en paperassen bij zich hebben dragen de asielzoekers de hele dag in plastic tassen met zich mee. Omdat zij overdag niet in de slaapzalen mogen, hebben zij geen centimeter eigen plek.

Paniek en onveiligheid

Het AC-Schiphol is een onaangename verblijfplaats voor alle asielzoekers. Het is natuurlijk minder erg dan opgesloten zitten in een cel, maar het blijft vrijheidsberoving van mensen van wie niet bekend is dat zij enig strafbaar feit hebben gepleegd. Het ontbreken van elk stukje privé-domein, de onmogelijkheid van een aangename of zinvolle dagbesteding en het voortdurende lawaai zetten de asielzoekers onder spanning. Zo kunnen ze zich niet goed voorbereiden op de voor hen zo belangrijke gesprekken in het kader van de asielprocedure. De rechtbank te ’s-Gravenhage kwam naar aanleiding van een schouw op Schiphol tot het oordeel dat dit verblijf ongeschikt is voor minderjarige asielzoekers. Ook andere kwetsbare groepen onder de asielzoekers, zoals vrouwen met geweldservaringen, bewijst Nederland een slechte dienst door ze verblijfsomstandigheden te bieden die hun gevoelens van paniek en onveiligheid alleen maar zullen versterken.

Vrouwen met trauma’s: weinig kans

Gedurende hun verblijf op Schiphol staan de asielzoekers onder hoogspanning. In korte tijd moeten zij gesprekken voeren die bepalend zijn voor het verdere verloop van hun asielaanvraag. Het begint al vóór de eigenlijke procedure, bij het eerste gesprek met hun advocaat. Zodra er vermoedens rijzen van geweldservaringen, moet deze direct op zoek gaan naar aanvullend documentatie- of bewijsmateriaal. In diezelfde periode tracht Vluchtelingen-Werk de asielzoeker te doordringen van het belang van openheid in de gesprekken met de IND. Daarna begint de Algemene Asielprocedure, waarin twee Gehoren door de IND, twee nabesprekingen met de advocaat, een Beschikking door de IND en een afsluitend gesprek met de advocaat elkaar in moordend tempo opvolgen.

Voor vrouwen met geweldservaringen zijn de verblijfsomstandigheden op Schiphol funest, omdat zij zich in de hectiek en de stress niet goed kunnen voorbereiden, en dan niet op het juiste moment over de werkelijke reden voor hun vlucht ‘coherent en consistent’ kunnen verklaren, zoals de IND dat eist. De kans is groot dat hun aanvraag afgewezen wordt zonder dat die de zorgvuldige behandeling gekregen heeft waarop iedere asielzoeker recht heeft.

Informatie Alied Blom bij de actie Vluchten doe je uit bittere noodzaak. Vluchtelingen zijn geen criminelen. Georganiseerd door Vrouwen Tegen Uitzetting VTU op 11 maart 2011 in het kader van Internationale Vrouwendag.

VTU is een netwerk van Nederlandse vrouwen en vluchtelingenvrouwen met en zonder verblijfsvergunning. Het netwerk zet zich in voor een goed asielbeleid en aandacht voor de positie van vrouwelijke vluchtelingen.

www.vrouwentegenuitzetting.nl  vtu@xs4all.nl   bankrekening 7814705