KINDERRECHTEN ONDER DRUK IN DE GEZINSOPVANGLOCATIES

Wat zijn gezinsopvanglocaties?
Sinds de uitspraak van het Gerechtshof in Den Haag in 2009 dat kinderen niet dakloos mogen worden gemaakt, worden uitgeprocedeerde gezinnen met minderjarige kinderen overgeplaatst naar een van de twee speciaal hiervoor ingerichte gezinsopvanglocaties in Katwijk en Gilzen-Rijen. Defence for Children en UNICEF Nederland hebben een onderzoek ingesteld naar de omstandigheden daar. Hun rapport leidt tot de conclusie dat de kinderrechten in de gezinsopvanglocaties onder druk staan. Hieronder enkele punten uit dit rapport.

1. Inkomen onder bestaansminimum
De gezinnen leven van € 31 tot € 43 per persoon per week, afhankelijk van de gezinssamenstelling en de leeftijd van de kinderen. De reiskosten voor afspraken met (rechts)hulpverleners vormen een probleem; geld om zich behoorlijk op het seizoen te kleden is er vaak niet. Het recht op een adequate levenstandaard (artikel 27 IVRK) wordt hierdoor geschonden.

2. Stopzetting van alle hulpverlening
Alle therapieën of andere hulpverleningstrajecten worden abrupt afgebroken, opvoedingsondersteuning wordt stopgezet. De ouders zijn vaak zelf niet meer in staat om de kinderen de nodige ondersteuning en begeleiding te geven. De overheid moet die verantwoordelijkheden van ouders respecteren en waarborgen, op grond van artikel 5 en 18 van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) en de ouders bijstaan als zij hun opvoedingstaken niet aankunnen.

3. Onderwijs onderbroken
Er vindt geen overdracht plaats vanuit de vorige school naar de school in of bij de gezinslocatie. Kinderen die tot nu toe krachtens een onderwijsindicatie speciaal onderwijs genoten, moeten vaak wekenlang thuis blijven totdat die beschikking is overgedragen. De continuïteit in de ontwikkeling van en het onderwijs is door overplaatsing naar de gezinslocaties in gevaar, in strijd met de artikelen 6, 28 en 29 IVRK.

4. Geen plek om te spelen of te leren
Er is geen speelgoed voor de kinderen, geen plek om te spelen of iets te leren. Noodgedwongen hangen ze rond in de gangen of ze spelen in de trapportalen, met alle gevaren van dien. Artikel 31 van het IVRK verplicht tot het creëren van voldoende gelegenheid om te spelen, te ontspannen en zich te ontwikkelen.  

5. Meldplicht
De ouders moeten zich elke dag midden op de dag melden bij het COA. Een dagje er tussenuit, een logeerpartijtje voor de kinderen kan dus niet. Onder druk heeft minister Leers besloten dat op zon- en feestdagen niet gestempeld hoeft te worden. Een bezoek aan de kerk wordt nu gemakkelijker, maar de moskee bezoeken is nog steeds problematisch.

6. Sanctieregime disproportioneel
Het dagelijks leven in de gezinslocaties wordt geregeld via een uitgebreid sanctieregime. Wie zich niet aan de regels houdt, krijgt een geldboete die niet in verhouding staat tot het leefgeld dat de gezinnen krijgen.

7. Waartoe?
Door de overplaatsing naar de opvanglocaties worden kinderen weggerukt uit de netwerkjes die ze in het AZC hebben opgebouwd. UNICEF Nederland en Defence for Children pleiten er dan ook voor dat de gezinnen in het AZC blijven totdat terugkeer daadwerkelijk geëffectueerd kan worden. En dat blijkt vaak makkelijker gezegd dan gedaan.

Tot nu toe zijn welgeteld drie gezinnen vanuit de gezinsopvanglocaties naar hun land teruggekeerd.