Waarom vrouwen met geweldservaringen zwijgen

De huidige asielprocedure wordt gekenmerkt door efficiëntie. In een moordend tempo worden in een bestek van 8 dagen de ‘gehoren’ door de IND afgewerkt. Wat er in deze gehoren gezegd wordt is beslissend voor de uiteindelijke beschikking door de IND. Het is dus van groot belang dat mensen direct opening van zaken geven over de werkelijke motieven voor hun vlucht. En dit is een probleem voor vrouwen met seksueel-geweldservaringen. Zij zwijgen in een context waarin praten moet.

Medisch antropologe Marian Tankink heeft een promotie-onderzoek verricht naar het zwijgen van vluchtelingenvrouwen met seksueel-geweldervaringen.* Die ervaringen dragen zij als een groot geheim bij zich. Of zoals Tankink het formuleert: “Die ervaringen dragen zij als een onontplofte bom met zich mee”.

1. Zij zwijgen uit schaamte. Niet lang geleden lazen we iedere dag voorbeelden in de krant van slachtoffers die toen pas durfden te vertellen dat ze tientallen jaren geleden misbruikt waren door priesters. In de asielprocedure moeten vrouwen binnen enkele dagen hun schroom overwinnen en over hun ervaringen vertellen.
2. Zij zwijgen omdat praten sociale zelfmoord zou betekenen. Hun omgeving zou het niet accepteren, hun man zou ze verstoten en de kinderen van ze afpakken.
3. Ze zwijgen uit angst voor nieuw geweld van de kant van hun man, om ze te “straffen”, of om zich te wreken op de dader(s).
4. Zij zwijgen omdat ze zich nog niet veilig kunnen voelen. Zij hebben het vertrouwen in de medemens verloren, kunnen ze de onbekende gesprekpartners van de IND dan wel vertrouwen?

De IND vraagt om een geloofwaardig, consistent en coherent verhaal. Het zal duidelijk zijn dat dit er in de gangbare supersnelle procedure vaak niet van zal komen. Deze wijze van gespreksvoering is niet geschikt voor deze vrouwen. Zij hebben meer tijd en deskundige aandacht nodig.

*Marian Tankink, Over zwijgen gesproken, Pharos Uitgeverij, 2009

Actie ‘Geen vluchteling op straat of in de cel’ op 23 maart 2013 georganiseerd door vluchtelingen uit de ‘Vluchtkerk’ in Amsterdam en het ‘Vluchthuis’ in Den Haag samen met ondersteunende organisaties. http://vluchtelingenactie2013.nl